Denar (łac. dēnārǐŭs, l.mn. denarii, stgr. δηνάριον) – dawna moneta srebrna, pierwszy raz wybita w Rzymie około 215–211 roku p.n.e. Jej nazwa pochodzi z łac. deni („po dziesięć”), gdyż wówczas miała wartość dziesięciu brązowych asów.
W Nowym Testamencie rzymski denar jest wymieniany wiele razy miernik wartości. W Ewangelii św. Mateusza stanowi on równowartość dziennej pracy robotnika (Mt 20,2.9–10.13); tyle wynosił w czasach Jezusa coroczny podatek na rzecz cesarza, w literaturze umownie zwany „groszem czynszowym” (Mt 22,19–21 ; Mk 12,15 ; Łk 20,24), zaś danina na rzecz świątyni – 2 denary (Mt 17,24–27). Opiekę nad rannym w gospodzie zapewniano za 2 denary (Łk 10,35), ale flakon (bądź funt) wonnego olejku z nardu wart był aż trzysta (Mk 14,5 ; J 12,5). W denarach wyliczany jest też dług (Łk 7,41) oraz ilość chleba potrzebna dla ludzkiej gromady (Mk 6,37 ; J 6,7).

Odsłon: 472

Dalmatyka – szata liturgiczna diakona w obrządku rzymskim. Wkłada się ją na albę i skośną stułę. Pierwotnie dalmatyka była strojem świeckim. Za jej ojczyznę uchodzi Dalmacja, stąd jej nazwa. Od IV w. nosił ją papież i diakoni rzymscy. Strojem liturgicznym diakona dalmatyka stała się w IX wieku.

Była to szata długa i szeroka o krótkich i szerokich rękawach. Z czasem uległa skróceniu, a dla łatwiejszego jej nakładania przecięto ją z obydwu boków, łącznie z rękawami. Pierwotnie była koloru białego z czerwonymi, pionowymi pasami, biegnącymi od ramion do dołu, tak z przodu, jak i z tyłu. Od XVIII w. jej kolor zaczęto dostosowywać do koloru ornatu, związanego z kolorem okresu liturgicznego.

Jest znakiem urzędu, zaszczytu diakona usługującego Chrystusowi Eucharystycznemu.

Odsłon: 436